–निमकान्त पाण्डे
देशमा अहिले वामपन्थी दलहरु विभाजित छन् । दोस्रो र तेस्रो पार्टी रहेका वामपन्थी दलहरु एमाले र माओवादी केन्द्रबीच विश्वासको वातावरण छैन । केही महिनाअघि माओवादीले सत्तामा ल्याएको एमालेले उसैलाई धोका दिएर कांग्रेससँग मिल्न गएपछि वामपन्थी सहकार्य टिक्न सकेन । कम्युनिस्ट पार्टीहरुबीच विश्वासको खडेरीको संकट देखिँदा यसको असर भने तिनै पार्टीमा देखिने भएको छ ।
२०७४ चुनावमा एमाले र माओवादी केन्द्र मिल्दा पार्टीदेखि जनतासम्ममा छुट्टै रौनक देखिएको थियो । त्यतिबेला वाम गठबन्धनले चुनावमा बहुमत हासिल गरेको थियो । चुनावपछि बनेको नेकपासँग जनताको ठूलो आशाभरोसा थियो । तर, केपी शर्मा ओली र पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको जुँगाको लडाइँका बीचमा नेकपा धेरै वर्ष टिक्न सकेन । पार्टी विभाजन भएपछिको चुनावमा एमाले र माओवादीको पाएको जनमतमा त्यसको असर देखियो ।
त्यसयता एमाले र माओवादीले एकअर्कासँग हैन, कांग्रेससँग सहकार्य गरेका छन् । यस्तो अप्राकृतिक गठबन्धनको असर भने वामपन्थी दलले चुनावमा भोग्दै आएका छन् । सरकारमा हुँदा अर्को सत्ता सहयात्री दलको माग पूरा गर्न जस्तोसुकै निर्णय गर्दा सरकारको नेतृत्व गर्ने वामपन्थी दलको आलोचना हुने गरेको छ । यसअघि प्रचण्ड प्रधानमन्त्री हुँदा पनि भ्रष्टाचारका मुद्दामा कांग्रेसका ठूला नेताहरुलाई कारबाहीको दायरामा ल्याउन नसकेको आरोप लागेको थियो । अहिले ओलीले पनि नक्कली भुटानी शरणार्थी प्रकरणमा मुख्य आरोपी बेचन झालाई पक्राउ गर्ने प्रहरी अधिकारीलाई सरुवा गर्ने तथा स्पष्टीकरण सोध्ने लगायतका निर्णय गरेका छन् । यसअघिका भ्रष्टाचारका प्रकरणमा थप अनुसन्धान अघि नबढ्ने स्थिति बनेको छ । यसले भविष्यमा ओली र एमालेलाई नै थप क्षति पु¥याउन सक्ने आकलन गर्न सकिन्छ ।
एमाले र कांग्रेसबीच सत्ता सहकार्य गरेपछि माओवादी दलहरुबीच ध्रुवीकरण सुरु भएको छ । देशमा वामपन्थी दलहरुबीच सहकार्य हुनु सकारात्मक विषय हो । तर, विगतका वाम एकता र विभाजनका नजिरलाई भने नजरअन्दाज गर्न सकिँदैन । त्यसैले यस्ता सहकार्य वा एकता वर्तमानकालमा सत्तारोहण लगायत स्वार्थका लागि हो कि नेपालमा अधुरै रहेको कम्युनिस्ट आन्दोलनका लागि हो, यसमा भने नेताहरु स्पष्ट हुन जरुरी छ ।
नेपाली राजनीतिक पार्टीहरुको इतिहासकै बराबरीमा नेपाली कम्युनिस्ट पार्टीको पनि इतिहास छ । २००६ सालमा नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीको स्थापना भए पनि लामो समयदेखिको विवादले कम्युनिस्टहरु एकत्रित हुन सकेनन् । बेलाबेलामा कम्युनिस्ट पार्टीको एकता र विभाजनका श्रृंखला चलिनै रहे, जसका कारण नेपालमा बलियो कम्युनिस्ट संस्कृतिले जरो गाड्न सकेन । पार्टी र तिनका नेताहरुले आफूलाई कम्युनिस्ट घोषणा गरे पनि व्यवहारमा भने लागू हुन सकेन । जसका कारण कम्युनिस्ट पार्टी र तिनका नेताहरुमाथि जनविश्वास बढ्न सकेको देखिँदैन ।
अहिले पनि नेपाली कम्युनिस्ट पार्टीहरु नेकपा एमाले, नेकपा माओवादी केन्द्र, नेकपा एकीकृत समाजवादी, विप्लव नेतृत्वको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी जस्ता नाममा विभाजित छन् । अझै थुप्रै कम्युनिस्ट पार्टी छन्, जो अझै पनि संघर्षको क्रममा छन् । तर, कम्युनिस्ट पार्टीहरुको विभाजनका कारण नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलन भने कमजोर भएको छ । कम्युनिस्ट सिद्धान्त, उद्देश्य एकातिर छन् भने नेताहरुको राजनीति अर्कोतिर छ । नीतिभ्रष्ट, सिद्धान्तभ्रष्ट भएका नेताहरुका कारण उनीहरु कम्युनिस्ट नेता हुन् कि पुँजीवादी बिचौलिया हुन् भन्ने संशय देखिएको छ ।
विश्वभरिकै कम्युनिस्ट र समाजवादी आन्दोलनको इतिहास एकता, संघर्ष, विभाजन र रूपान्तरणबाट गुज्रिँदै अगाडि बढेकाले नेपालमा पनि त्यही समस्या देखिएको छ । तर, यस्तो समस्या सधैंभरि देखिँदा नेपाली कम्युनिस्ट पार्टीको धरातल भने खस्किँदै गएको छ । कम्युनिस्ट दलबीचको आफैंको कलहले यी पार्टीमाथि जनताको विश्वास घट्दै गएको छ भने अन्य अप्राकृतिक गठबन्धन देखिएका छन् । यसले सत्तास्वार्थका लागि दलहरुले जे पनि गर्नसक्ने सन्देश जनतामा गएको छ ।
त्यसकारण कम्युनिस्ट दलहरुबीचको एकता होस् वा गठबन्धन त्यो नै प्राकृतिक र देशका लागि हितकारक हुन्छ । यी दलहरुको गन्तव्य पनि स्पष्ट छ, समाजवाद । इमानदार बन्ने, राजनीतिक आदर्शलाई पछ्याउने, जनतालाई हेर्ने, देशलाई बुझ्ने र विश्वलाई पनि देशको हितमै बुझ्न प्रयास गर्ने हो भने कम्युनिस्ट पार्टीहरुबीचको सहकार्य अत्यावश्यक देखिएको छ । जनधारणा साप्ताहिक
